Op 26 mei berichtte de New York Times dat er op korte termijn twee soorten pillen op de markt komen voor vrouwen die geen zin hebben in seks: een lybido die bedoeld is voor vrouwen die door disfunctioneren van hun brein ongevoelig zijn voor seksuele stimuli, en een lybridos voor vrouwen die wel die gevoeligheid hebben, maar die fysieke remmechanismen hebben ontwikkeld. Het nieuws ontging de redactie van De Wereld Draait Door niet en zo belandde de uitvinder van de pillen, de Nederlandse wetenschapper Adriaan Tuiten, aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk om tekst en uitleg te geven. Toen Van Nieuwkerk de eveneens aanwezige voormalige president van de KNAW Robert Dijkgraaf aan het eind van het gesprek vroeg wat hij ervan vond, reageerde deze: “Wat we hier gewoon leren is dat hoe we denken en hoe we functioneren, allemaal hormonaal is.” En inderdaad, zoals zo vaak draaide het bij De Wereld Draait Door om hormonen en dan vooral die van mannen. Van Nieuwkerk had zich gedragen zoals hij altijd doet wanneer het over seks gaat: hij stelde geen goede vragen, hij was te bang dat het over zijn eigen seksualiteit zou gaan, hij gebruikte op het preutse af (technische) metaforen als ‘het apparaat’ en ‘het gereedschap’ om over het mannelijk geslachtsdeel te spreken en hij schoof theatraal – ‘ik heb hier geen verstand van’ – de leiding naar zijn tafeldame. Dat kostte hem in dit geval weinig moeite want zijn tafeldame, Sylvana Simons, zat op het puntje van haar stoel om de ene na de andere kritische vraag te stellen. Helaas bleven serieuze en inhoudelijke reacties tijdens het programma uit.

Zonder te ontkennen dat het gebruik van deze sekspil ook positieve effecten kan hebben op het welzijn van de gebruikers, denk ik dat de pil van een bijsluiter voorzien moet worden vanwege de negatieve bijwerkingen die kunnen optreden. Ik doel daarmee niet op fysieke maar op psychosociale en vooral culturele bijwerkingen.

Deze pil kan het idee bevestigen of versterken dat seks het belangrijkste is in het leven of in een relatie en dat het mutatis mutandis iets is waar de partner ‘recht’ op heeft. Zo gaf Tuiten aan dat een vrouw die geen zin heeft in seks “echtscheidingsgrond nummer 1” is. Afgezien van de vraag of dat waar is, is dat dan vooral voor de partner van de betreffende vrouw de reden voor echtscheiding. Niet het belang van de gebruiker van de pil maar van haar partner komt zo centraal te staan. Dat gebeurt ook wanneer, zoals Simons terecht opmerkte, vrouwen met de komst van deze pil het ‘recht’ zou kunnen worden ‘ontnomen’ om nog gewoon geen zin te hebben in seks. Terwijl een lybridos remmingen bij vrouwen kan verhelpen, kan het bestaan van deze pillen remmingen bij mannen wegnemen om rekening te houden met de wensen van hun/een vrouw.

De ziektebeelden waarvoor deze pillen een oplossing bieden, duiden op vormen van lijden. Wanneer de seksuele stimuli aanwezig zijn maar zich fysieke remmingmechanismen hebben ontwikkeld, is dat een vorm van lijden die zich als het ware binnen het lichaam afspeelt: er is zowel een verlangen als een onbeheersbaar mechanisme dat dit verlangen tegenwerkt en de bevrediging ervan belet. Aan zo’n vorm van lijden kun je moeilijk ontkomen en dan zou een lybridos uitkomst kunnen bieden. Maar wanneer de seksuele stimuli ontbreken, dan is er dus geen seksueel verlangen. Dat wordt pas een vorm van lijden wanneer deze persoon het idee heeft dat dit verlangen er wel zou moeten zijn. Zulk lijden is dus sterk contextueel bepaald en mede afhankelijk van wat als ideaal wordt voorgesteld. Seksueel verlangen dreigt een bewijs van waarachtig mens-zijn te worden en het bestaan van mensen zonder die seksuele verlangens dreigt dit waarachtige geloof te ondergraven. Zoals homoseksualiteit de natuurlijkheid van heteroseksualiteit ondergraaft en zoals biseksualiteit en heteroflexibiliteit de natuurlijkheid van een eenduidig voorgegeven seksuele oriëntatie ondergraven, zo ondergraaft aseksualiteit het idee dat ieder mens een seksueel wezen is.

Een derde bijwerking is dat de ontwikkeling van deze pillen leidt tot een demystificatie en reductie van seksualiteit tot iets biologisch: ‘alles draait om hormonen’. Maar seks is een gave. Het is iets dat kan gebeuren waar mensen zich tot elkaar aangetrokken voelen. Of het ervan komt – en wat ervan komt – hangt af van zoveel onbeheersbare factoren: hoe jij je voelt, hoe de ander zich voelt, het moment, de plaats. Dat de ander soms geen zin heeft in seks en daarvoor soms zelfs geen duidelijke reden kan geven, ook dat hoort erbij. In een goede (seks)relatie heb je daar begrip voor en reken je de ander daar niet op af. Als we dat vergeten, wordt seks een kwestie van individuele rechten – en plichten.

De ontwikkeling van deze pillen is dus waardevol voor sommige vrouwen die geen zin hebben in seks, maar wie zegt dat zich hiermee een seksuele revolutie voor de vrouw zal voltrekken, kent aan dit medicijn te veel heil toe.

Foto: I Love You via Dough88888 (CC BY-NC-SA 2.0)