Er schuiven te weinig vrouwen aan bij praatprogramma’s op televisie. Vrouwen durven niet. En dat is een probleem, vindt bijvoorbeeld Shula Rijxman, bestuurslid van de NPO. In ‘De Wereld Draait Door’ riep ze vrouwen op om alle onzekerheid over boord te zetten en gewoon met je kop op tv te gaan. Maar het zou niet alleen aan de vrouwen liggen, ook de redacties viel iets te verwijten. Redacties zouden te hoge eisen stellen aan vrouwen: zij willen een aangenaam beeld op televisie en zetten daar bij voorkeur mooie vrouwen voor in. En vrouwen stellen die eisen ook aan zichzelf. Mirjam de Blécourt vertelde tegen Matthijs van Nieuwkerk dat ze een televisieoptreden afzegt als ze niet een gepaste outfit aan heeft. Daar werd vervolgens op Twitter massaal op gereageerd: ‘Rolbevestigend’, ‘de vrouw als lustobject’. Klopt, maar daar is niets mis mee. We hebben de tuinbroekemancipatie achter de rug en zetten nu ons erotisch kapitaal in om gezien en gehoord te worden. Sois!

Vrouwen moeten meer lef hebben en redacties dus ook. Maar niet als dat betekent dat vrouwen zich moeten vermannen om in de arena van talkshows te stappen waarin het woord een zwaard is en het gesprek een wedstrijd. Dat is volgens mij niet het speelveld waarin vrouwen tot hun recht komen. Vrouwen moeten zich niet vermannen maar moeten lef tonen. Lef als in ‘Lev’, het Hebreeuwse woord voor hart. Het hart is niet voor niets gelegen tussen hoofd en handen, tussen denken en doen, tussen rede en voelen. Daar op die plek woont de intuïtie, zo meent filosofe Joke Hermsen. ‘Intuïtie is iets tussen rede en voelen in, een houding die de rijkdom van de ervaring in kaart kan brengen.’ Intuïtie stoelt op door jarenlange ervaring verzamelde kennis waar we ons niet meer van bewust zijn. Het kan de sterke gewaarwording opleveren ‘dat er iets niet klopt’ of ‘dat het goed zit’ zonder dat je precies onder woorden kunt brengen waarom. Intuïtie hebben we allemaal, maar vanwege haar schijnbare redeloosheid moet je ‘lev’ hebben om ernaar te verwijzen en erop te vertrouwen. Smalend spreekt men wel van ‘die vrouwelijke intuïtie’ wanneer een vrouw een observatie onder woorden brengt. Maar juist die niet op rede gestoelde observaties van de werkelijkheid kunnen een waardevolle aanvulling zijn op de puntige analyses en uitspraken die redacties verwachten van hun gasten in de studio. Intuïties laten je op een andere manier kijken, ze wijzen woordeloos op relevanties die ons orerend en argumenterend ontgaan. En dat is iets waar veel vrouwen heel goed in zijn: waarneming van het impliciete, oog voor detail en gevoel voor verhoudingen, competenties die niet onder doen voor het redeneren en analyseren. Het is een andere manier van kennen die ook wel aangeduid wordt als perceptueel kennen, dat iets ‘ziet’ zonder het gelijk in begrippen te vangen.

Maria van het kerstverhaal is in dit verband een goed voorbeeld. Zij bewaart de woorden van de herders, die de geboorte van haar zoon aankondigen, in haar hart en blijft daarover nadenken, zoals het Kerstevangelie vermeldt. Ze komt niet direct met een reactie en toont geen verbazing, vreugde of angst. Reflectie en bezinning krijgen bij Maria voorrang boven scherpe oneliners of publiek getoonde emotie. Matthijs zou zich met Maria geen raad weten. De stilte aan de talkshowtafel wordt verdreven met sturende inleidingen, gesloten vragen en beeldbepalende mediafragmenten. De tafelgast is een speler in een door een redactie geregisseerd stuk. En de recensies staan een minuut later al op internet. Sommige gasten breken door de regie heen en eisen ruimte op voor hun observaties en intuïtieve gedachtestromen. Marc Marie Huijbregts, Yvonne Jaspers of Aaf Brandt Corstius. Maar ook die Mirjam de Blécourt, de advocate die bij ‘De Wereld Draait Door’ aanschoof om met ‘lev’ te vertellen over de bijdrage van vrouwen in televisieprogramma’s. Geen dichtgetimmerd verhaal en steekhoudende argumenten maar vooral reflecterend op haar eigen ervaringen. Dat voor die improvisaties geen ruimte is bleek uit de recensies op internet. Ook het publiek weet zich geen raad met Maria.

Foto: Matthijs van Nieuwkerk door Bob Bronshoff (via vara.nl)